एमपीएससी तयारी बाबत गैरसमज आणि खरी वास्तविकता

आजच्या काळात विद्यार्थी मोठ्या संख्येने स्पर्धा परीक्षा विशेषतः एमपीएससी (MPSC) ची तयारी करीत आहेत. पण त्यांच्यामध्ये अनेक प्रकारचे गैरसमज (Myths) पसरलेले असतात. जसे की – परीक्षा फार अवघड असते, फक्त महागडे कोचिंग लावले तरच यश मिळते, खेड्यात राहून अभ्यास होत नाही, दररोज 15-16 तास अभ्यास केला पाहिजे, अशी अनेक चुकीची समजूत आहे. या लेखात आपण खरी वास्तविकता काय आहे हे समजून घेऊ आणि विद्यार्थ्यांनी नेमके कोणत्या दिशेने प्रयत्न केले पाहिजेत याबाबत मार्गदर्शन करू.

परीक्षा कधी व कशी होते?

एमपीएससी दरवर्षी जाहिरात काढते. प्रामुख्याने प्रिलिम्स (Preliminary), मेन्स (Mains) आणि मुलाखत (Interview) असे तीन टप्पे असतात. हे सर्व टप्पे पार केल्यावरच अंतिम निवड होते. अनेकांना वाटते की “प्रिलिम्स पास झालं की झालं, आता नक्की सिलेक्शन होईल”, पण प्रत्यक्षात मुलाखतही महत्त्वाची असते.

अभ्यासासाठी महागडे क्लासेस लागतात का?

हा सगळ्यात मोठा गैरसमज आहे. एमपीएससीचा सिल्याबस (MPSC Syllabus) सर्वांसाठी सारखाच आहे. कोचिंग क्लासेस मदत करू शकतात, पण ते अनिवार्य नाहीत. योग्य मार्गदर्शन, चांगली पुस्तके आणि सातत्यपूर्ण अभ्यास हेच यशाची गुरुकिल्ली आहेत. अनेक यशस्वी विद्यार्थी स्वतःच्या मेहनतीवर पास झाले आहेत.

खेड्यात राहून तयारी शक्य आहे का?

होय, अगदी नक्की. आज ऑनलाइन साहित्य, YouTube लेक्चर्स, ई-बुक्स सहज उपलब्ध आहेत. शहरात न राहता देखील तुम्ही तयारी करू शकता. महत्वाचं म्हणजे इंटरनेट आणि योग्य वेळ व्यवस्थापन.

किती तास अभ्यास करावा?

विद्यार्थी विचारतात, “दररोज 15-16 तास अभ्यास केल्याशिवाय यश मिळेल का?” प्रत्यक्षात हे खोटं आहे. अभ्यासाच्या तासांपेक्षा गुणवत्ता (Quality) महत्वाची आहे. 6-8 तास एकाग्रतेने अभ्यास केला तरी पुरेसं आहे. सातत्य (Consistency) महत्त्वाची आहे.

कोणती पुस्तके घ्यावीत?

महाराष्ट्र राज्य पाठ्यपुस्तक मंडळाची पुस्तके

एम. लक्ष्मीकांत यांचे “भारतीय राज्यव्यवस्था”

NCERT आणि NIOS ची काही पुस्तके

चालू घडामोडींसाठी वृत्तपत्र (लोकसत्ता, महाराष्ट्र टाइम्स) आणि मासिके (योजना, कुरुक्षेत्र)

एमपीएससीसाठी खास तयार झालेली संदर्भ पुस्तके

प्रिलिम्स मध्ये सामान्य अध्ययन (General Studies) व CSAT असतो. मेन्स मध्ये सहा पेपर असतात – मराठी, इंग्रजी, निबंध, सामान्य अध्ययनाचे चार पेपर. मुलाखत ही तुमच्या व्यक्तिमत्त्वावर आधारित असते, फक्त माहितीवर नाही.

सिल्याबस कसा असतो?

खरी यशाची मंत्र

1. सातत्याने अभ्यास करा – दररोज ठराविक वेळेवर.
2. सिल्याबस आणि मागील वर्षांचे प्रश्नपत्रिका (PYQ) नीट अभ्यासा.
3. नोट्स बनवा – स्वतःच्या शब्दात.
4. चालू घडामोडी रोज वाचा.
5. प्रॅक्टिस टेस्ट द्या.

निष्कर्ष

एमपीएससी ही अशक्य वाटणारी परीक्षा नाही. मेहनत, शिस्त आणि योग्य दिशा असेल तर यश मिळतेच. चुकीचे गैरसमज दूर करून खरी तयारी केली तर कोणत्याही विद्यार्थ्याला यश मिळू शकते. महागडे कोचिंग, शहरात राहणे किंवा अवाजवी अभ्यास तास – हे सगळं ऐच्छिक आहे. पण सातत्य, आत्मविश्वास आणि योग्य नियोजन हेच खरे यशाचे सूत्र आहे.