आजची पिढी जलद बदलणाऱ्या जगात शिकत आहे. शिक्षणात तंत्रज्ञानाचा वापर वाढल्यामुळे विद्यार्थ्यांपासून ते व्यावसायिकांपर्यंत सगळ्यांना माहिती पटकन आत्मसात करण्याची गरज निर्माण झाली आहे. पण प्रश्न असा की मोठे धडे, जड पुस्तके आणि दीर्घ अभ्यास सगळ्यांकडून शक्य नसतो. अशा वेळी “Microlearning” ही संकल्पना खूप उपयोगी ठरते.
Microlearning म्हणजे काय?
Microlearning म्हणजे शिकण्याची एक आधुनिक पद्धत ज्यात मोठे विषय लहान तुकड्यांमध्ये विभागले जातात. हे तुकडे 2–5 मिनिटांच्या व्हिडिओ, फ्लॅशकार्ड्स, क्विझ, पॉडकास्ट किंवा इन्फोग्राफिकच्या स्वरूपात असू शकतात. साध्या भाषेत सांगायचे तर, थोडं थोडं शिकत रहा आणि ते लगेच समजून घ्या हेच यामागचं तत्त्व आहे.
Microlearning का गरजेचे आहे?
आज विद्यार्थ्यांचे लक्ष काही मिनिटांपेक्षा जास्त एका गोष्टीवर टिकत नाही. मोबाईल, सोशल मीडिया आणि व्यस्त दिनचर्येमुळे लक्ष विचलित होणे ही मोठी समस्या झाली आहे. अशा परिस्थितीत Microlearning खूप उपयुक्त ठरते कारण:
लहान भागात शिकल्याने एकाग्रता टिकते
मोबाइलवर कुठेही, केव्हाही अभ्यास करता येतो
छोट्या यशामुळे आत्मविश्वास वाढतो
Microlearning चे फायदे
- वेळ वाचतो – रोज फक्त 10 मिनिटे दिली तरी मोठे विषय हळूहळू शिकता येतात.
- सोपं समजतं – मोठ्या धड्याऐवजी लहान उदाहरणे व तुकड्यांमुळे संकल्पना स्पष्ट होते.
- स्मरणशक्ती सुधारते – थोड्या थोड्या सरावामुळे विसरण्याची शक्यता कमी होते.
- शिक्षकांसाठी सोय – विद्यार्थ्यांना लहान लहान व्हिडिओ/नोट्स देऊन शिकवणे सोपे होते.
Microlearning कसे वापरावे?
व्हिडिओ क्लिप्स: 2-3 मिनिटांचे छोटेखानी धडे
फ्लॅशकार्ड्स: परिभाषा किंवा फॉर्म्युला पटकन आठवण्यासाठी
क्विझ: शिकलेलं लगेच तपासण्यासाठी
इन्फोग्राफिक्स: मोठा विषय चित्रांतून समजावण्यासाठी
पॉडकास्ट्स: प्रवास करतानाही शिकण्यासाठी
विद्यार्थी आणि शिक्षकांसाठी टिप्स
दररोज 10 मिनिटांचा Microlearning अभ्यासाचा वेळ ठरवा
सोशल मीडियाचा योग्य वापर करा – शैक्षणिक Reels/Shorts पाहा
शिक्षकांनी मोठा विषय छोट्या modules मध्ये विभागावा
नियमित छोटे क्विझ घेऊन विद्यार्थ्यांचा सहभाग वाढवा
Microlearning आणि Motivation
Microlearning फक्त शिकण्यासाठीच नाही तर प्रेरणा वाढवण्यासाठीही उपयोगी आहे.
Small Wins Theory: छोट्या छोट्या यशामुळे पुढे शिकण्याची उर्जा वाढते.
Gamification: पॉइंट्स, बॅजेस किंवा लहान रिवॉर्ड्समुळे विद्यार्थी जास्त उत्साहाने शिकतात.
प्रगती ट्रॅक: लहान उद्दिष्टे पूर्ण करत राहिल्याने मनोधैर्य टिकते.
2025 मध्ये Microlearning का महत्वाचे आहे?
सध्या EdTech कंपन्या जसे की Byju’s, Unacademy, Coursera या Microlearning चा वापर मोठ्या प्रमाणात करत आहेत. कॉर्पोरेट ट्रेनिंगमध्येही ही पद्धत लोकप्रिय झाली आहे. विद्यार्थी असो किंवा प्रोफेशनल, कमी वेळात जास्त शिकणे हे युगाचं वैशिष्ट्य आहे आणि Microlearning हे त्याचे उत्तम साधन आहे.
शेवटी
Microlearning म्हणजे लहान पाऊल टाकत मोठे यश मिळवण्याचा मार्ग आहे. विद्यार्थ्यांसाठी हे लक्ष केंद्रीत ठेवण्याची कला आहे, तर शिक्षकांसाठी प्रभावी अध्यापनाची पद्धत. 2025 मध्ये शिकण्याचे स्वरूप बदलत असताना, ही पद्धत स्वीकारणे ही काळाची गरज आहे.
“लहान-लहान पाऊले, पण सातत्याने – हाच Microlearning चा गाभा आहे.”
microlearning techniques for students 2025
microlearning benefits in education
best short learning methods for students
motivation through microlearning
how to study fast with microlearning